Astrant is al jaren een begrip onder jongeren in Ede, maar niet voor iedereen is duidelijk wat zich afspeelt binnen de muren van het zwarte pand met gele schilderingen. Er wordt weleens gedacht dat Astrant een ‘metal tempel’ is waar mensen staan te zwaaien met een regenboogvlag, vertelt medeoprichter en artistiek leider Xander van Soelen. “Als je gewoon even ons programma bekijkt, zie je dat het zo veel meer is dan dat”, zegt Van Soelen. “Maar als we een keer een metal show organiseren, of een queerfeest, hoor je gelijk: ‘zie je wel!’. Veel mensen missen het grotere plaatje eromheen.”
Poppodium én jongerenwerk
In opdracht van de gemeente zorgt Astrant voor talentontwikkeling voor (kwetsbare) jongeren. Dit houdt in dat Astrant vier dingen mogelijk maakt: jongeren kunnen zich cultureel en muzikaal ontwikkelen, zij hebben een ontmoetingsplek waar jongeren elkaar en professionals kunnen ontmoeten, er zijn stageplekken beschikbaar, en er worden activiteiten voor jongeren georganiseerd op diverse thema’s.
Jongeren kunnen bijvoorbeeld aan de slag in een oefenruimte en ervaring opdoen op het podium, of workshops volgen over street art. En de ongeveer 70 vrijwilligers doen regelmatig cursussen en trainingen voor zelfontplooiing. Van bedrijfshulpverlening tot bar- en horecatrainingen. “Daarbij kruipen die vrijwilligers echt uit hun schulp. Dat zijn vaak jongeren die hier komen omdat ze op zoek zijn naar gelijkgestemden of vrijetijdsbesteding. Hier krijgen ze een sociaal netwerk en een kans om zichzelf te ontplooien”, vertelt Twan Spierings, medeoprichter en coördinator Horeca & Vrijwilligers. “Ik zie dat er hele mooie individuen uit ontstaan, die er beter uitkomen dan dat ze erin zijn gegaan. Die leren: zie je wel, ik kan dit.”
Lange zoektocht
De huidige situatie van Astrant is niet houdbaar, zien Astrant en de gemeente. Al in 2018 concluderen ze dat niet alle poppodiumactiviteiten kunnen worden uitgevoerd in het huidige gebouw. Dat komt omdat het gebouw niet voldoet aan de geluidsnormen en ook te klein is voor alle activiteiten die Astrant wil organiseren. Een verbouwing van het pand blijkt financieel niet haalbaar. Er zijn destijds meerdere andere locaties onderzocht, maar er is geen geschikte plek beschikbaar. Adviesbureau 4Advies doet in 2018 onderzoek naar de businesscase van Astrant en stelt: een verbouwing zorgt er niet voor dat Astrant haar hele opdracht kan uitvoeren. Dat kan wel bij nieuwbouw op dezelfde locatie, waarbij een grote zaal, kleine zaal, muziekcafé en oefenruimtes kunnen worden gerealiseerd. Dit is alleen financieel niet haalbaar, omdat het jaarlijks €578.000 verlies zou betekenen voor Astrant. Dat is niet volledig op te vangen met de huidige subsidie van €216.000 van de gemeente.
Volgens ditzelfde onderzoek krijgen poppodia in kleinere gemeenten dan Ede een gemiddelde subsidie van €722.000 en krijgen poppodia in grotere gemeenten gemiddeld €758.000. Dat is aanzienlijk meer dan de subsidie die Astrant van gemeente Ede krijgt. De subsidie voor Astrant komt momenteel echter uit het subsidiepotje voor jeugd, niet voor cultuur. “Maar je kunt blijkbaar niet ‘jeugd’ én ‘cultuur’ zijn”, zegt Van Soelen. “Wij willen gewoon de jongeren van Ede faciliteren. En we hebben een manier gevonden waarmee we een hele brede groep kunnen bereiken, en die zichzelf te laten ontplooien”, vult Spierings aan. “Dan maakt het mij niet zoveel uit waar de financiering vandaan komt. Het gaat niet om ‘Astrant wil dit’, het gaat om de Edese jongeren.”
Voor allerlei jongerengemeenschappen biedt Astrant een plek om samen te komen. Dat loopt uiteen van de regenboogbeweging Fierce!, tot een G-Disco voor jongeren met een (licht) verstandelijke beperking, en een viering van het Chinees Nieuwjaar. Of het Neurocafé, waar mensen met bijvoorbeeld ADHD, autisme of een angststoornis elkaar kunnen ontmoeten en een fijne avond kunnen hebben. Dit vindt allemaal plaats naast het reguliere programma van het poppodium van Astrant.
Vanuit de subsidie voor jeugd krijgt Astrant haar structurele subsidie, en op cultureel vlak krijgt de organisatie incidentele subsidies voor specifieke evenementen. Het cultureel centrum Akoesticum krijgt bijvoorbeeld naast haar jaarlijkse cultuursubsidie een extra subsidie en een lening om een faillissement te voorkomen, en Cultura krijgt jaarlijks ruim €5,5 miljoen cultuursubsidie, en in 2022 ruim €5,8 miljoen. Dat is voor heel Cultura, inclusief bibliotheek, theater en filmhuis. “Het is wel een beetje appels met peren vergelijken, maar het lijkt soms alsof er met twee maten gemeten wordt. Cultura krijgt keer op keer geld, en nu ook de financiële middelen voor een verbouwing”, zegt Spierings.
Gebrekkig gebouw
Ondanks het enthousiasme van medewerkers, vrijwilligers en jongeren staat het voortbestaan van Astrant onder druk. Momenteel is er voor Astrant een gedoogbeleid vanuit de gemeente, want eigenlijk voldoet het poppodium niet aan de geluidsnormen. Het gebouw is oud en gehorig, waardoor het programma van Astrant al jaren niet volledig gevuld kan worden. “We mogen nu tot 02:00 uur geluid maken, terwijl het bij uitgaansgelegenheid op het Museumplein tot 04:00 uur mag. Wij hebben altijd gezegd: we willen een nachtvergunning. Dat gaat hier gewoon niet gebeuren, met alle woningbouw eromheen. Dat is waar het in de knel komt”, legt Van Soelen uit. Er staan al woningen rondom het Kuiperplein, en daar komt volgend jaar nog een woontoren bij.
Naast het geluid is ook de ruimte een probleem. Om mee te kunnen met andere poppodia in Nederland, is een grotere zaal nodig. “Onze capaciteit van de grote zaal is 150 mensen. We hebben hier laten zien wat we kunnen, in een soort kleine experimentele zaal. Als we ruimte kunnen krijgen voor zo’n 500 tot 600 man, kunnen we bekendere acts gaan boeken, voor heel Ede. De artiesten die je op het podium ziet bij de Heideweek, die kunnen dan terugkomen. Dan bereik je veel meer publiek. De acts die hier nu komen zijn heel lokaal, of heel niche.” In het huidige gebouw aan het Kuiperplein lukt het momenteel niet om deze ambitie waar te maken.
Niet samen met Cultura
In 2022 en 2023 is onderzocht of Astrant misschien een plek kan innemen in Cultura. Cultura wilde haar theaterzaal sowieso verbouwen, en wellicht was er voor Astrant ook plek in het gebouw. Uiteindelijk lukt het niet om tot plan voor een ‘toekomstbestendig Culturapand’ te komen, omdat Cultura, Astrant en café De Verleiding er samen niet uitkomen. Dat komt door verschillende dingen. Eén aspect is het eigen karakter en daarmee de zichtbaarheid en vindbaarheid van Astrant, wat niet genoeg terug zou komen in het pand van Cultura. Een ander aspect is de invulling van de ruimte. “We zouden eigenlijk alleen een popzaal overhouden, waarmee je de community– en ontmoetingsfunctie helemaal ondermijnt. Er was in dat plan geen ruimte voor laagdrempelige inloop”, legt Spierings uit. “Je kunt in een bezemkast inloop proberen te houden, maar de sfeer moet er ook naar zijn. Het moet aantrekkelijk zijn en een laagdrempelige uitstraling hebben.”
Financieel ziet Astrant het plan ook niet zitten. “We zouden een vrij kleine popzaal hebben. Dan kun je nog steeds geen grotere artiesten boeken, dus het was geen locatieverbetering in die zin. Op papier zouden we heel snel tegen de financiële ondergrens aan zitten. We zouden meer tickets moeten verkopen voor een soortgelijke programmering”, stelt Spierings. Deze verschillende bezwaren resulteren in een mislukte poging om Astrant in Cultura te huisvesten. Dat betekent ook dat het huisvestingsprobleem van Astrant blijft bestaan.
De toekomst van Astrant
De zoektocht naar een nieuwe locatie voor Astrant lijkt vanuit de gemeente op een laag pitje te staan. Wethouder Van der Beek stelt dat er al uitgebreid gezocht is, en een verdere zoektocht niet zinvol is vanuit de gemeente. Wel verwelkomt hij goed gefundeerde oplossingen vanuit Astrant of de samenleving. “Dan zijn wij ontzettend meewerkend”, aldus de wethouder. Astrant zou graag een proactieve houding zien bij de gemeente, zegt Van Soelen. “We hoeven geen harde beloften over geld of tijdpad. We willen horen dat de gemeente er serieus naar kijkt, en het gevoel krijgen dat we het samen doen. Dat mist nu.”
Vanaf volgend jaar gaat de gemeente handhaven wanneer geluidsnormen bij Astrant worden overschreden, wat bij concerten en optredens het geval kan zijn. Nu wordt dit nog gedoogd. Maar die deadline is volgens Astrant nooit zo hard aan hen gecommuniceerd. “De motivatie van de gemeente is de oplevering van nieuwe woningen. Maar er wonen al zes jaar mensen rondom Astrant, en we hebben nog nooit een klacht gehad over geluidsoverlast. Dus we snappen niet waarom dat per 1 januari 2025 zou veranderen”, zegt Van Soelen. Gemeente Ede laat weten dat er inderdaad een eind komt aan het gedogen van de overschrijding van de geluidsnormen: “Bij de nieuwbouw van de naastgelegen appartementen zal deze gedoogsituatie moeten worden beëindigd.” De gemeente laat daarnaast weten: “Er zijn in het verleden wel klachten geweest, echter de laatste jaren zijn er geen klachten meer binnen gekomen.”
In de tussentijd zoekt Astrant door naar een nieuwe plek, en ziet daarbij een mogelijkheid in de Frisokazerne. “Het Akoesticum zit in de rechtervleugel. In de linkervleugel moet een lokale culturele invulling komen. Moeten wij dan keer op keer zeggen: ‘Wij zoeken ruimte’?”, verzucht Van Soelen. Samen met de gemeente zou Astrant graag de komende tijd die mogelijkheid onderzoeken. De gemeente laat echter weten dat volgens haar de Frisokazerne geen oplossing is, “onder andere omdat ze (Astrant en Akoesticum, red.) op dezelfde momenten (de weekenden) gebruik wilden maken van de grote zaal.” Voor Astrant is dit nog niet definitief afgevallen als optie. Hoe dan ook, lijkt het huisvestingsprobleem van Astrant nog steeds een lastige puzzel.
