Drugscriminaliteit in de regio: is dit het topje van de ijsberg?

Drugscriminaliteit leek lang iets dat zich vooral afspeelde in Noord-Brabant. Daar waar het uitgestrekte buitengebied de perfecte vestigingsplek voor criminelen was. Maar na jaren van uiterste inspanning van opsporingsinstanties daar om drugscriminaliteit te bestrijden, lijkt het alsof drugsproducenten steeds vaker boven de rivieren terecht komen. “Criminelen zoeken plekken op waar minder aandacht voor deze problemen is”, zegt Marc Janssen van Meld Misdaad Anoniem.

In samenwerking met de provincies Gelderland en Overijssel, verschillende gemeenten, de politie, het Openbaar Ministerie en LTO Noord startte Meld Misdaad Anoniem ruim een jaar geleden een campagne: volledig gericht op drugsproductie in het buitengebied. Ook de gemeente Ede is onderdeel van de campagne. Het Edese buitengebied is groot en daarom misschien wel geschikt voor criminelen.

Maar hoe groot is het risico dat drugscriminelen hier hun weg vinden? “Ook in de provincie Gelderland komt het voor dat mensen gewoon op hun erf benaderd worden door criminelen”, vertelt Janssen. “Het vervelende is dat dit soort criminelen een neusje lijkt te hebben voor waar het slecht gaat: de agrarische sector heeft het moeilijk. Er is leegstand. Voor een agrariër die het water aan de lippen staat, kan dat verleidelijk zijn. Het zijn geen kleine bedragen die je aangeboden krijgt.”

Het zal Ben Haarman, voorzitter van LTO Noord Regio Oost, niet vreemd in de oren klinken. “Het buitengebied is voor criminelen interessant, omdat je daar minder zichtbaar bent”, vertelt hij. “Daar staan vaak bedrijfsgebouwen van boeren die zijn gestopt of willen stoppen.” Haarman noemt de situatie op die plekken ideaal voor criminelen. “Je kunt daar ongestoord je werk doen.” Voor agrariërs met financiële problemen klinkt het verhuren van gebouwen aanlokkelijk. “Zonder de bedoeling om in criminele activiteiten verzeild te raken.”

Want veel eigenaren van bedrijfspanden of agrariërs met een lege stal beseffen niet met wie ze in zee gaan. Als ze uiteindelijk terugkrabbelen, lijkt er plots geen uitweg meer. Haarman: “Dan zit je in die cultuur van intimidatie en bedreiging. Eenmaal erin is het moeilijk om eruit te komen.” Als verhuurder moet je dan stevig in je schoenen staan, wil je het stoppen. “Het gaat om de veiligheid van je gezin, van jezelf. Het is een neerwaartse spiraal waar je je niet in moet laten zuigen..”

Daarom is de campagne van Meld Misdaad Anoniem ook voor een groot deel gericht waarschuwen. “We kennen verhalen van agrariërs in Nederland die er, na twee of drie keer geld innen, niet zo’n goed gevoel meer bij hebben. Maar ja, als je dan wil stoppen, dan ben je chantabel”, aldus Marc Janssen. “Dan zegt zo’n crimineel ook: ‘stoppen gaat niet meer’. Je bent betrokken in het criminele circuit. Het zijn keiharde criminelen.”

In hoeverre speelt dit probleem concreet in de omgeving van Ede? Op die vraag kan zowel Marc Janssen als Ben Haarman geen antwoord geven. Ook de cijfers in het Landelijk overzicht Synthetische Drugs geven geen uitsluitsel. Daaruit blijkt dat in de regio Oost-Nederland, waar Gelderland onder valt, de hoeveelheid productielocaties lijkt te stijgen in 2020, maar het aantal opslaglocaties en dumpplekken is vooralsnog redelijk stabiel. Productie gaat echter niet zonder afval en wat je produceert moet ook worden opgeslagen.

Drugscriminaliteit, waaronder productie van synthetische drugs, valt niet voor niets onder ondermijning: de criminaliteit waar onder- en bovenwereld samenkomen. Drugsproductie- en handel is een enorm proces, waar veel mensen (potentieel) onderdeel van zijn. Hoewel regelmatig een drugslab opgerold wordt, is dan ook moeilijk te zeggen hoe groot de problematiek daadwerkelijk is. Zien we enkel het topje van de ijsberg?