Rhenen heeft het gebiedsproces ‘in een houdgreep’, zei wethouder Van der Schans eerder tegen Bureau Spotlight. ,,Toen ik dat las heb ik wel even met mijn collega in Ede gebeld”, laat Rhenense wethouder Gert van Laar (SGP) weten. ,,Die opmerking kwam wel als een verrassing.” Ede, Rhenen en andere overheden komen regelmatig met agrariërs en natuurorganisaties samen om de toekomst van het Binnenveld te bespreken. Vanuit de gemeente Rhenen zijn de wethouders Van Laar en Fintelman betrokken bij dit proces. Gert van Laar houdt zich bezig met woningbouw en woont zelf ‘al zo’n veertig jaar in het Binnenveld’. Zijn collega, Bert Fintelman (CDA), zet zich in voor het landelijk gebied (natuur en landbouw) en ‘probeert tussendoor van zijn pensioen te genieten’.
Toch kan Van Laar zich inleven in de opmerking van Van der Schans: ,,Wij zijn heel voorzichtig: het Binnenveld is een hele worsteling.” Hij loopt naar de grote landkaart aan de wand van zijn kantoor. ,,Kijk, we hebben veel beschermde natuur in onze gemeente. Daarom kunnen we nauwelijks uitbreiden rondom Elst, Remmerden en Rhenen. Daarbij wil provincie Utrecht natuur langs het Valleikanaal realiseren en een woonwijk tegen Veenendaal aan bouwen. Maar dan houd je haast geen landbouwgrond meer over. Zijn we dan nog wel een agrarische gemeente?”
De Edese wethouder Van der Schans had gehoopt dat Rhenen afgelopen april meer duidelijkheid over haar woningbouwplannen kon geven. Zonder die informatie stokt de ontwikkeling van het gebied, vindt hij. Maar Rhenense wethouders zijn nog niet gestart met het onderzoek en verwachten pas in 2025 hun eerste bevindingen te kunnen delen.
Puzzelen met woningbouplannen
De open velden van het Binnenveld strekken zich uit over bijna 4.000 hectare dat tussen Ede, Veenendaal, Rhenen en Wageningen ligt. Het grootste deel hiervan ligt op Rhenens grondgebied. Hier wil de gemeente een thuis bieden voor zo’n veertig boerenbedrijven. Tegelijkertijd wordt de druk vanuit provincie Utrecht om zo’n 2.500 woningen te bouwen opgevoerd. Een ambitie die ook in de Visie op Rhenen stond. Naast de landbouwtransitie en woningbouw zijn ook natuurherstel, hernieuwbare energie en mobiliteit opgaven voor dit gebied. Voor het uitvoeren van alle plannen is in ieder geval 1.000 hectare extra ruimte nodig, dat zijn meer dan 1.500 voetbalvelden. Zo lijkt de ruimtelijke ontwikkeling op het eerste gezicht een puzzel die onmogelijk kan worden gelegd. En de schoen wringt misschien wel het meest in de gemeente Rhenen.
Door bedrijven naar het naast Rhenen gelegen Remmerden te verplaatsen, ontstaat er ruimte binnen de bestaande dorpen om daar nieuwe woningen bij te bouwen. Dat draagt bij aan zo’n duizend extra woningen. Met een belangrijke noot dat momenteel het bedrijventerrein niet van de provincie verbouwd kan worden, vanwege beschermd natuurgebied ernaast. Voor het overige aantal woningen is onderzoek nodig. ,,We staan op het punt om een gebiedsverkenning te starten”, zegt Van Laar. Maar een concrete planning of tijdlijn kan hij niet geven. ,,In 2025 proberen we wel iets van duidelijkheid te kunnen geven”, aldus Van Laar.
Te laat begonnen met woningbouwopgave
Diverse overheden spraken eind 2022 af om 25 duizend woningen binnen de regio Foodvalley te bouwen. ,,Voor Rhenen was dat het startpunt, terwijl Ede en Wageningen al woningbouwplannen voor de KennisAs hadden”, verklaart Van Laar.
Zodoende wees de gemeente omstreeks dezelfde tijd de noordelijke randen van het Binnenveld aan als potentiële locatie voor de bouw van zo’n 2500 woningen. Maar de gemeenteraad zette daar afgelopen zomer een streep doorheen. Terwijl provincie Utrecht daar juist graag de wijk de Nieuwe Meent ziet verrijzen. ,,Daar heb ik wel draagvlak voor nodig”, verzucht Van Laar. Daarom vroeg de gemeente aan de provincie om maatwerk te leveren bij de woningbouw ambities. ,,Een heleboel partijen willen daar helemaal geen woningbouw. De verkenning kijkt daarom met name naar mogelijkheden tussen Veenendaal en Achterberg.” Maar dat het lang en moeizaam verloopt, ontkent hij niet: ,,Je kunt wel stellen dat we het gesprek met de raad en de provincie te laat zijn begonnen”, zegt Van Laar.
In balans met agrarische identiteit
Waar en hoeveel nieuwe woningen in Rhenen worden gebouwd, blijft dus nog even onbekend. Maar wat wél als een paal boven water staat voor de wethouders, is de positie van de boeren in het gebied. ,,Zij moeten nu en in de toekomst een goede boterham in het gebied kunnen verdienen”, zegt Fintelman. Hoeveel woningen in het Binnenveld kunnen worden gebouwd, wordt dus bepaald door het aantal agrariërs dat gaat stoppen en hoeveel er willen extensiveren (uitbreiden met meer ruimte voor dieren), zo vinden de wethouders. ,,Rhenen is een agrarische gemeente en ik stel me graag afhankelijk op ten opzichte van deze kernidentiteit”, aldus Fintelman.
Zij verwachten dat er wel zo’n veertig van de huidige vijftig boerenbedrijven in het Binnenveld willen blijven. Wat dat dan kan betekenen voor woningbouw, moet nog blijken uit de verkenning. Maar, zo besluit Van Laar: ,,De balans tussen woningbouw en het behoud van een agrarische identiteit luistert heel nauw.”
Deze publicatie is tot stand gekomen met steun van het Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten
