Financiële zorgen voor werkende mensen in Ede: minimaregelingen bieden geen uitkomst

Uit een eerdere publicatie van Bureau Spotlight blijkt dat 1000 kinderen in Ede in armoede leven. “Maar dit zijn er waarschijnlijk nog veel meer”, vertelt Jacco van den Essenburg van Burgerinitiatief Nederland in reactie op die publicatie. “Er is een steeds grotere groep mensen die het niet meer redt.” Deze groep, de werkende armen, is onzichtbaar voor de overheid, omdat ze een inkomen hebben dat net boven het bestaansminimum ligt en ze niet in aanmerking komen voor toeslagen of andere steun. Hierdoor is niet bekend hoeveel werkende armen de gemeente Ede heeft.

Marieke van Buijtene neemt plaats aan tafel met een kop koffie in haar hand. Ze heeft zojuist haar dochter Jaylinn naar de speciale kinderopvang gebracht. Samen met haar partner Chris woont ze in Ede en hebben ze een wekelijks budget van tachtig euro. “Van die tachtig euro moet alles van gekocht worden: eten, drinken, kleding, hygiëneproducten”, somt Marieke op terwijl ze haar situatie beschrijft. “Maar het meeste geld gaat naar de zorg van mijn dochter.” De dagelijkse financiële zorgen hebben veel invloed op hun gezinsleven.

Jaylinn heeft zuurstoftekort gehad bij haar geboorte en kampt met een recent vastgestelde immuunstoornis. Dit brengt regelmatige bezoeken aan het ziekenhuis met zich mee. “Brandstof, parkeergeld en zelfs de kosten van een maaltijd in het ziekenhuis moeten allemaal uit eigen zak betaald worden”, legt Marieke uit. “Helaas betekent dit dat we onvoldoende geld overhouden voor de dagelijkse boodschappen.”

 Het is lastig om armoede precies te meten omdat er verschillende definities van armoede zijn. “Armoede is een glijdende schaal, waarbij niet alleen het inkomen, maar ook de intensiteit en de kwaliteit van het leven van invloed zijn”, aldus Anna Custers, lector armoede-interventies aan de Hogeschool van Amsterdam. Ze benadrukt dat er lage middeninkomens zijn die niet in aanmerking komen voor financiële ondersteuning van de overheid, maar evengoed moeite hebben om rond te komen. 

Als je 21 jaar bent en niet meer dan 1.477 euro per maand verdient, kom je in aanmerking voor financiële steun van de gemeente. Dit geldt ook voor gezinnen met een maandelijks inkomen onder de limiet van 2.109 euro. Deze regelingen zijn bedoeld om de lasten te verlichten. Marieke heeft net iets meer inkomen en komt dus niet in aanmerking voor extra steun van de gemeente.

Marieke werkt 28 uur per week als beveiliger in een ziekenhuis terwijl Chris de meeste zorg voor Jaylinn op zich neemt. Hij brengt haar naar het ziekenhuis, zorgt voor speciale voeding en is vanwege haar immuunstoornis constant met de paracetamol en de thermometer in de weer. “We hebben meerdere keren bij de gemeente financiële hulp gevraagd, maar het enige antwoord wat we krijgen is dat ze er niks anders van kunnen maken en ons niet verder kunnen helpen. We voelen ons ongehoord.”

Heb je financiële zorgen voor morgen terwijl je werkt en een ‘normaal’ inkomen ontvangt? Anna Custers maakt zich grote zorgen over deze groep mensen. Ze vindt dat we openlijk moeten praten over een basisinkomen waar iedereen van kan leven. Op die manier kunnen mensen een toekomst opbouwen zonder constante financiële stress.

Om toch nog voldoende eten in huis te halen, maakt het gezin van Marieke gebruik van Winkel Zonder Kassa, een kleine supermarkt waar mensen ongeveer één keer per maand producten kunnen kopen zonder daarvoor af te rekenen. De winkel begint een jaar geleden als voedselkastje, opgezet door Gertine Schut. “Ik ontdekte al snel dat één voedselkastje niet genoeg was om aan de vraag te voldoen. We zijn daarom eerst overgestapt op het verstrekken van voedselpakketten en later op de Winkel Zonder Kassa. Momenteel maken ongeveer 35 huishoudens in Ede gebruik van deze winkel.”

Ook Jacco van den Essenburg van Burgerinitiatief Nederland helpt huishoudens die niet rondkomen van hun inkomen. “Wij kijken naar het besteedbaar inkomen in plaats van het jaarinkomen. We helpen onder andere met voedselpakketten, schoolspullen en fietsen.” Het Burgerinitiatief ondersteunt momenteel zo’n 1142 huishoudens in de Utrechtse Heuvelrug en Gelderse Vallei.

“Een effectieve armoedebestrijding is maatwerk, en houdt rekening met de doelgroep en hun specifieke behoeften”, aldus Anna Custers. “Hiervoor is de samenwerking met de doelgroep en een gerichte aanpak op zowel nationaal als lokaal niveau belangrijk.”

 Gemeente Ede hanteert geen specifieke definitie voor ‘werkende armen’. Mensen met een inkomen tot 130 procent van het sociaal minimum kunnen aanspraak maken op minimaregelingen. Val je daar net boven, en kan je niet rondkomen, wordt je gezien als een ‘werkende arme’. 

Gemeente Ede voert een onderzoek uit naar het bereik en de effectiviteit van minimaregelingen. Ze werkt samen met partners om laagdrempelige ondersteuning te bieden. Binnenkort lanceert de gemeente een campagne om mensen met geldzorgen hulp te bieden.

Waarom verlegt de gemeente de inkomensgrens niet? Zodat mensen die iets meer dan 1.477 of 2.109 euro verdienen ook financiële ondersteuning krijgen? De gemeente laat in een reactie weten dat de gemeenteraad dit bepaalt en de situatie regelmatig evalueert. Het is onduidelijk of er plannen liggen om de inkomensgrens te verhogen. “Ook als we dit doen zal er altijd een groep zijn die net buiten de minimaregelingen valt,” aldus gemeente Ede. 

 Sinds 15 mei hebben inwoners van de gemeente Ede de mogelijkheid om gebruik te maken van een noodfonds dat is opgezet om hen te ondersteunen bij financiële problemen als gevolg van gestegen kosten. Via deze tijdelijke regeling kunnen huishoudens een eenmalige tegemoetkoming aanvragen van maximaal 600 euro. “Maar deze steun kwam te laat”, aldus Stephan Neijenhuis, raadslid van D66. “Mensen hadden dit afgelopen winter nodig. De grootste impact van de financiële nood als gevolg van de inflatie is al voorbij.”

Volgens Ellen Out van GroenLinks wordt iedereen die een beroep doet op Gemeente Ede geholpen. De situatie van Marieke verrast haar. “Volgens mij is het in Ede goed geregeld, maar het moet in de praktijk natuurlijk wel goed uitgevoerd worden.” 

Marieke hoopt dat de gemeente haar persoonlijke situatie wil begrijpen, niet alleen haar inkomen. “Ik begrijp dat er regels en inkomensgrenzen zijn, maar ik vind het ook belangrijk dat de gemeente rekening houdt met mijn specifieke omstandigheden.” Marieke hoopt dat de gemeente Ede een bredere aanpak hanteert, waarbij ze naar individuele behoeften en uitdagingen kijkt. Ze gelooft dat dit de beste manier is om mensen zoals zijzelf effectief te ondersteunen wanneer ze financiële problemen hebben.