Mirjam Wolff
Of we nu jong zijn of oud, zorg hebben we nodig. We betalen in een land waar je (bijna) altijd ergens terecht kunt wanneer dat nodig is. Daar betalen we natuurlijk ook belasting voor. Gemakshalve ga je er dan ook vanuit dat zoiets dan goed gaat. Maar dankzij inwoners van Nederland en dankzij tegellichtende journalisten zien we ook steeds beter dat het niet allemaal even vlekkeloos verloopt, en dat er meer dan genoeg ruimte is voor verbetering.
Zo brachten Pointer, Reporter Radio en Follow The Money naar buiten dat 97 zorgbedrijven maar liefst 20 miljoen aan winstuitkeringen in de portemonnee van directeuren en aandeelhouders stopten. Met datzelfde geld had de zorg ook verbeterd kunnen worden. Het onderzoek ‘Zorgcowboys’ bracht de (medische) molen aan het draaien. Politici stelden vragen, en sommige organisaties pasten hun aanpak aan, of moesten zelfs stoppen.
Het dossier over de ‘Zorgcowboys’ laat zien hoe belangrijk het is dat bezorgde burgers en journalisten kritisch zijn en goed onderzoek doen. Het is een inspiratiebron voor mij als journalist om dit soort verhalen te lezen: een herinnering aan hoe belangrijk goede onderzoeksjournalistiek is, en wat het teweeg kan brengen.
Fleur Bubbert
Onderzoeksjournalist Daniël Verlaan dook voor RTL Nieuws is de duistere wereld van kinderporno, en deed schokkende ontdekkingen. Door zijn onderzoek werd inzichtelijk gemaakt dat er een specifiek netwerk is in Nederland dat actief kinderporno deelt, en ook steeds nieuwe beelden produceren van kinderen die worden misbruikt.
Dit onderzoek brengt mij wel in tweestrijd: het bevestigt dat er meer misstanden zijn die we niet op het eerste gezicht zien. Tegelijkertijd geeft het mij hoop: door dit diepgravende onderzoek worden misbruikers en delers van kinderporno verantwoordelijk gehouden voor hun daden.
Dit laat mij zien hoe belangrijk het is om als journalist goed en grondig onderzoek te doen. Belangrijke verhalen liggen niet altijd aan de oppervlakte. Daarnaast is het doen van onderzoek naar misstanden allesbehalve vrolijk werk, maar wel heel belangrijk.
Fleur Koopman
Onderzoeksjournalisten Margot Smolenaars en Derk Stokmans publiceerden in maart een indringend stuk over het hakkelende en schrijnende beleid van gemeenten. Het artikel legt pijnlijk bloot hoe gemeenten met hun handen in het haar zitten als het om jeugdzorg gaat. Dit artikel is zo goed opgebouwd en verhelderend, waardoor het mijn favoriete artikel van 2019 is.
Daarop volgde een artikel van Omroep Gelderland, over jeugdorganisatie Pluryn, dat in de loop van 2020 twee zorglocaties sluit. Deze beslissing volgt onder meer op de slechte financiële resultaten en een tik op de vingers van de inspectie. De vierhonderd medewerkers moeten elders aan de slag of mogelijk uitkijken naar ander werk. Het lijkt de zoveelste beslissing van het falende decentralisatiebeleid bij de jeugdzorg.
Esther Krista Bos
Humor met impact, daarom kijk ik graag naar Zondag met Lubach. Net aan het eind van het jaar, als ik zit te wikken en wegen of ik het oudejaarslot zal kopen, komt Lubach met een item over Loterijen. Het blijkt dat alle loterijen in Nederland eigendom van de staat zijn. Kraslot of Postcodeloterij, ze hebben uiteindelijk allemaal hetzelfde doel: zoveel mogelijk winst maken.
Minister van Financiën, Wopke Hoekstra, is de grote gokbaas van Nederland. Lubach laat in deze aflevering zien welke trukendoos de Nederlandse Loterij opentrekt om loten aan de man te brengen. Rapper Donnie werd ingezet en trok 110.000 nieuwe spelers onder de 34 over de drempel van gokhal Nederland. Dat terwijl reclames van gokken zich alleen mogen richten op volwassen boven de 25 jaar.
Gelukkig kijkt de Tweede Kamer ook Zondag met Lubach: zij wil rapper Donnie niet meer in de Koning Toto reclame. Lubach heeft een onderwerp waar ik nooit bij stil sta, bij de kop gepakt. Het roept een ‘nâh ja, dat kan toch niet’ bij mij op en zo te zien ook bij anderen die er iets aan kunnen doen.
Jan Peter Schouten
Ik volg graag het presidentschap van Donald Trump. Niet omdat ik hem zo’n goede president of geschikte kerel vind, maar meer als guilty pleasure. Sinds 2017 is het een niet aflatende stroom van rare uitspraken, vreemde wendingen, trouwzweren en verraad, met Trump aan het roer. Het hele gebeuren zou nog mooier zijn als het fictie was, maar helaas.
Over het presidentschap van Donald Trump en zijn zakelijk leven maakt het Amerikaanse WNYC en ProPublica een prachtige podcast. Diepgravend onderzoek naar de president en iedereen om hem heen. Als ik een aflevering kan aanraden, dan is het deze wel.
Romee Boots
In 2019 las ik ontzettend veel verschillende onderzoeken voor mijn master, en las ik en dacht ik mee in onderzoeken van studenten journalistiek aan de Christelijke Hogeschool Ede. Daarnaast rondde ik zelf een onderzoek af waar ik ruim twee jaar aan heb gewerkt. Toch blijft onderzoeksjournalistiek een verslavend effect op mij hebben. Zelfs in mijn vrije tijd.
Stiekem kijk ik dan het liefste true-crime series: bijvoorbeeld over de Baghwan-beweging, of over de moord op een non op een katholieke school in Amerika. Gelukkig heeft streamingsdienst Netflix ook steeds meer onderzoeksdocumentaires. Een van mijn favorieten van het afgelopen jaar was The Confession Killer.
Het vertelt het verhaal van Henry Lee Lucas, die jarenlang bekend stond als de meest moordlustige seriemoordenaar van Amerika. Ooit beweerde hij ruim 600 mensen te hebben vermoord. Uit schuldgevoel en een vreemde vorm van plichtsgetrouwheid hielp hij een specialistische politie-eenheid met het oplossen van alle moorden en cold cases. De zaken konden worden gesloten, de lichamen werden gevonden, en de nabestaanden van slachtoffers konden eindelijk hun geliefden begraven.
Totdat Henry Lee Lucas zijn bekentenissen introk. De doorgewinterde onderzoeksjournalist Hughes Aynesworth en Nan Cuba doken samen met advocaten en nabestaanden in de dubieuze verklaringen van Lucas. Ze stuitten vervolgens op een van de grootste misstanden in het Amerikaanse rechtssysteem.
Deze documentaire laat zien hoe belangrijk het is om als onderzoeksjournalist af te kunnen gaan op je onderbuikgevoel, en om dat vervolgens gedegen te onderzoeken. Daarnaast laat het zien hoe belangrijk goede onderzoeksjournalistiek is voor de democratie.