Meer huizen, minder landbouw? Of juist andersom? Hoe zou jij het Binnenveld inrichten?

Tussen de Utrechtse Heuvelrug en de Veluwe ligt de lager gelegen Gelderse Vallei, waar het kanaal de Grift door het landschap heen kronkelt. Het Binnenveld is 3961 hectare groot en grenst aan Ede, Veenendaal, Wageningen en Rhenen. Op dit moment bestaat het Binnenveld voor 76 procent uit landbouwgrond, 10 procent uit natuurgebied en 10 procent uit woningen. De overige 4 procent bestaat onder andere uit water en wegen. In de afbeelding hieronder zie je hoe de huidige ruimte in het gebied is verdeeld.

Gemeenten en provincies hebben tot 2050 grootse plannen voor dit gebied opgesteld. Zo dient de natuur beter te worden beschermd en zouden boeren meer ruimte moeten krijgen. Ook zijn er plannen om meer woningen te bouwen, maar ook om windturbines en zonnepanelen te plaatsen. De figuur in de tweede afbeelding laat zien hoeveel ruimte nodig is om alle plannen uit te voeren. Het stippellijntje toont de omvang van het Binnenveld. Om al deze plannen uit te voeren, is bijna de helft van het Binnenveld extra nodig. Er is dus geen ruimte om alle plannen samen in dit gebied te laten passen. Daarom moeten er keuzes worden gemaakt. Welke keuzes maak jij als jij het voor het zeggen had?

De rechthoek hieronder stelt de oppervlakte van het Binnenveld voor. Hier kun jij per categorie kiezen waar je ruimte aan geeft. Door bijvoorbeeld op het plusje van het rode icoontje te klikken, maak je ruimte voor extra woningen. Maar hiervoor moet je misschien eerst op het minnetje van het donkergroene icoontje drukken. Zo maak je landbouwgrond vrij om een andere invulling aan die ruimte te geven.

Op dit moment is het Binnenveld een thuis voor zo’n 7500 mensen en mogelijk wordt dit in de toekomst meer. Ook de regio Foodvalley Zuid heeft te maken met een groeiende bevolking en een woningtekort. Daarom zijn in de Verstedelijkingsstrategie afspraken gemaakt tussen het Rijk, provincie Gelderland en acht gemeenten om 28.500 woningen tot 2040 in de regio te bouwen. Een deel daarvan kan aan de rand van of in het Binnenveld worden geplaatst. Of niet. Dat bepaal jij in de bovenstaande puzzel. Maar misschien kies je voor zo’n 7000 woningen erbij? Schuif dan de rode balk helemaal naar rechts. Je kunt er ook voor kiezen om het bebouwde gebied verder uit te breiden met een bedrijventerrein. Klik dan op het okergele plusje. Dat gaat wel ten koste van landbouw en natuur. Bovendien kun je je afvragen of het karakter van het Binnenveld behouden blijft bij de bouw van deze hoeveelheid huizen, zoals wethouder Fintelman uit Rhenen zich al eerder afvroeg. Houd je het schuifje op 9 procent, dan blijven de huidige woningen staan en komen er geen nieuwe woningen bij.

Op dit moment zijn er 136 agrarische bedrijven in het Binnenveld gevestigd. Dit zijn voornamelijk veeteelthouderijen, zoals melkvee- of graasdierbedrijven. De meeste bedrijven bevinden zich tussen Veenendaal en Ede, net boven beschermd natuurgebied. Dat is een lastige combinatie, omdat landbouw relatief veel stikstof uitstoot die in de kwetsbare natuur kan neerslaan. Mede daarom staat de agrarische sector voor de uitdaging om te transformeren naar een toekomstbestendige en duurzame bedrijfsvoering. Als alle boeren in het Binnenveld overstappen op een natuurinclusieve en extensieve manier van werken, is er zo’n dertig procent meer landbouwgrond nodig. Dat komt neer op bijna het hele Binnenveld. Wil je agrariërs deze ruimte geven? Klik dan zoveel mogelijk op het donkergroene plusje.

Tegelijkertijd berekende de provincie Gelderland dat er in de komende jaren zo’n 27 hectare landbouwgrond vrijkomt, omdat boeren bijvoorbeeld met pensioen gaan en geen opvolger hebben. Voor bijna de helft van de boeren tussen de vijftig en zeventig jaar oud is dit het geval. Wil je dat er meer landbouwgrond vrijkomt, bijvoorbeeld voor natuur of de bouw van woningen? Druk dan op het minnetje, maar houd er rekening mee dat boeren uitkopen, de overheid geld kost.

In het noorden bij Veenendaal en langs kanaal de Grift vind je natuurgebieden. De trilvenen en blauwgraslanden behoren tot de meest kwetsbare reservaten van Nederland. Zo’n 111 hectare hiervan is beschermd Natura2000-gebied. Dit betekent dat planten, dieren en hun leefomgeving vanuit de Europese Unie worden beschermd om zo de biodiversiteit te behouden. Je kunt het lichtgroene balkje dus niet kleiner maken dan 3 procent.

Om deze kwetsbare natuur en omliggende gebieden te beschermen, hebben de provincies Utrecht en Gelderland een Programma Landelijk Gebied (NPLG) ontwikkeld. In deze programma’s staan hoe stikstofuitstoot en broeikasgassen worden teruggedrongen, de biodiversiteit wordt beschermd en het oppervlakte- en grondwater aan kwantiteit- en kwaliteitseisen moeten voldoen. Maar voorlopig is de uitvoering en financiering van het programma onzeker, vanwege de plannen van het huidige kabinet. Wil jij meer bomen, water of gewoon meer groen in het Binnenveld? Plaats dan het lichtgroene schuifje helemaal naar rechts.

In de Regionale Energiestrategie (RES) hebben het Rijk, provincies, gemeenten, waterschappen en de netbeheerder afspraken omtrent de energietransitie gemaakt. Hierin staat bijvoorbeeld dat de regio Foodvalley 0,75 TWh in 2030 opwekt. Dat is bijna de helft van alle elektriciteitsverbruik in de regio. Hoewel er op dit moment geen energie in het Binnenveld wordt opgewekt, leent dit gebied zich wel voor de realisatie van een deel van deze ambitie.

Daarom hebben enkele gemeenten een paar locaties aangewezen waar windturbines geplaatst kunnen worden. Zo zijn er tussen Wageningen en Bennekom opties en ook tussen Wageningen en Rhenen, ter hoogte van de Nude. Ook behoort het plaatsen van kleine windmolens en zonnepanelen langs de A12 bij Ede tot de mogelijkheden. Verder wordt er gekeken naar zonne-energie, waarbij bestuursleden de voorkeur voor zonnepanelen op daken en restgronden hebben uitgesproken. Toch is er sinds enkele jaren een discussie over de komst van een zonneveld op landbouwgrond bij Nergena, nabij Bennekom. Maar dit plan stuit op weerstand. Volgens diverse partijen gaat met de komst van een zonneveld waardevol cultuurhistorisch landschap evenals agrarische grond verloren. Schuif het lichtgele balkje naar rechts als je zo’n 160 hectare wil vrijmaken voor hernieuwbare energie.