Ondernemers in Ede in de problemen door te vol stroomnet: ‘We staan met onze rug tegen de muur’

Op 21 juli 2021 opent eigenaar Cai de horecazaak in het oude V&D-pand op Achterdoelen 25 in Ede. Om mee te gaan in de energietransitie, schaft de gedreven ondernemer duurzame apparaten aan voor zijn restaurant. Van het gas af en volledig elektrisch, is de missie. Drie jaar later dreigt deze verduurzaming grote negatieve gevolgen te hebben.

Anderhalf jaar na de opening krijgt de eigenaar een algemene brief op de mat van Liander met de boodschap dat het stroomnet vol zit en dat het niet meer mogelijk is om een nieuw contract af te sluiten of om het huidige contract uit te breiden. In januari 2023 volgt een waarschuwing dat het restaurant meer stroom gebruikt dan afgesproken en boven het piekvermogen zit. Het stroomverbruik moet omlaag.

Het probleem van de 7 Continenten is een gevolg van netcongestie: het stroomnet is vol en moet worden uitgebreid. In Gelderland betekent dit concreet dat er geen ruimte meer is voor bedrijven of instellingen die (extra) capaciteit willen. De toename in elektriciteitsverbruik komt door nieuwe aanvragen van grootverbruikers, voor warmtepompen, elektrisch vervoer en woningbouw.

Als verbruikers meer stroom gebruiken dan via het contract is afgesproken, kunnen de gevolgen voor de veiligheid en betrouwbaarheid van het elektriciteitsnet groot zijn. Er kunnen bijvoorbeeld storingen ontstaan waardoor alle klanten in de regio langere tijd geen stroom hebben. ,,Het is dan ook erg belangrijk en noodzakelijk dat klanten in het eigen belang en het belang van andere klanten zich aan het contract houden’’, vertelt Liander.

In eerste instantie dringt nog niet goed tot Cai door wat er aan de hand is. Hij schakelt een elektricien in om te kijken naar hun stroomgebruik. Sinds dat moment probeert de ondernemer om het piekmoment van het stroomgebruik naar beneden te krijgen. ,,Lange tijd hoorden we niets, tot er weer een dreigende brief op de mat viel met dezelfde boodschap. En zo gaat het sinds die tijd’’, vertelt hij. ,,Eerder was het zo dat je het stroomcontract elke dag kon veranderen, maar door het volle stroomnet is het minimaal vijf jaar niet mogelijk om het contract omhoog te brengen.’’

Verschillende ideeën passeren de revue. De horecazaak kan inmiddels gebruikmaken van de stroomvoorziening van een kleiner pand ernaast. ,,Dit levert een klein vermogen van 16 kilowatt op. Ter illustratie: op de piekmomenten gebruiken we bijna 300 kilowatt, terwijl we een contract van 50 kilowatt hebben.’’ Ook bestelde Cai een kleine accu van 85.000 euro om een stukje van de belasting weg te nemen, maar daarmee is het probleem bij lange na nog niet opgelost. ,,De volgende stap is de aanschaf van een zeer vervuilende dieselgenerator. Dan wordt de stroom opgewekt door het verbranden van diesel. Dit is totaal niet goed voor het milieu. Daarnaast moeten we de apparatuur die we drie jaar geleden hebben afgeschaft weer wegdoen en gasinstallaties gaan gebruiken.”

De Edese ondernemer kan er niet bij dat hij noodgedwongen op een meer vervuilende manier moet gaan werken. ,,De totale kosten om het probleem op te lossen bedragen 800.000 euro. Dat betekent dat we nog meer schulden opbouwen na eindelijk corona te hebben overleefd’’, concluderen Cai en Kapitein. ,,Het ergste vinden we dat we gestraft worden, terwijl we denken aan de toekomst van de aarde. We hebben geluisterd naar de oproep om te verduurzamen en van het gas af te gaan. En dan krijg je dit.’’

Liander laat in een reactie weten bekend te zijn met de situatie van het restaurant. ,,Wij realiseren ons heel goed dat dit een hele lastige situatie is voor het bedrijf’’, vertelt een woordvoerder. ,,Helaas is dit ook de realiteit van veel andere bedrijven. Ons stroomnet is vol door een toegenomen vraag naar en aanbod van elektriciteit. Netbeheerders werken hard om het net uit te breiden en te verzwaren, maar totdat dit zover is, zijn er beperkte mogelijkheden.’’ Liander geeft aan dat er een contactpersoon is om mee in gesprek te gaan over kwesties rondom netcongestie.

De frustratie zit hoog bij het tweetal. ,,We voelen ons in de steek gelaten.’’ Op woensdag 26 juni waren Cai en Kapitein aanwezig bij een bijeenkomst vanuit de gemeente Ede voor ondernemers over netcongestie. Ze vinden het onbegrijpelijk dat er ‘slechts’ vijftig aanwezigen waren. ,,Deze kwestie is zó groot en gaat mogelijk zoveel meer mensen raken in de toekomst. Het is een acuut probleem.’’

Tijdens de bijeenkomst deelden verschillende Edese ondernemers hun problemen op het gebied van netcongestie en zochten ze samenwerking voor het oplossen ervan. De ondernemers zijn overrompeld door het probleem. Meerdere grootverbruikers in Ede kampen met de gevolgen van het volle stroomnet. Zo kunnen laadpalen voor elektrische auto’s niet op het stroomnet aangesloten worden en zijn bedrijven gedwongen om hun productie meer te spreiden over verschillende dagdelen en het weekend.

Voor Zeven Continenten werd geen oplossing gevonden tijdens de bijeenkomst. ,,Het is voor ons bijvoorbeeld niet mogelijk om ons stroomverbruik te spreiden over de dag’’, vertelt Kapitein. ,,Onze gasten komen tussen 17.00 en 22.00 uur bij ons eten. Het is simpelweg niet haalbaar om die piek weg te halen of naar beneden te krijgen.’’

De ondernemers dragen zelf wel een oplossing aan, namelijk dat zij de stroomaansluiting van twee andere grootgebruikers in het centrum gaan gebruiken. Deze bedrijven maken gebruik van een type elektriciteitsaansluiting met meer vermogen dan een standaard aansluiting. Zij maken hier gebruik van wanneer de Zeven Continenten gesloten is. ,,Maar we krijgen van Liander geen reactie op ons voorstel. Ze eisen dat ons piekvermogen omlaag gaat, anders worden we afgesloten van het stroomnet en volgen er juridische stappen.’’

Liander laat in een reactie aan Bureau Spotlight weten dat samenwerken met andere bedrijven, achter de meter zoals dit heet, soms een oplossing kan bieden. ,,Klanten mogen met elkaar samenwerken wanneer en zolang zij zich aan de overeenkomst met de netbeheerder houden en zolang en wanneer zij voldoen aan de wettelijke verplichtingen die voor iedere individuele afnemer blijft gelden’’, vertelt de woordvoerder. ,,Wij hebben geen bevoegdheid over oplossingen die klanten bedenken en te adviseren. Dat is een verboden commerciële activiteit voor ons als netbeheerder.’’

Eerder dit jaar werd Liander in het gelijk gesteld door de voorzieningenrechter van de rechtbank. De rechter oordeelde dat twee andere bedrijven in de provincie Gelderland die het contractvermogen structureel overschreden, direct moesten stoppen. Deden ze dit niet, dan volgden er boetes van tienduizenden euro’s per overschrijding.

,,We worden van het kastje naar de muur gestuurd’’, vertellen Cai en Kapitein gefrustreerd. ,,De gemeente schuift het probleem door naar Liander en Liander schuift het door naar TenneT, de partij die gaat over de hoogspanning in Nederland. Overal wordt ons verteld dat het overmacht is en dat zij niets kunnen betekenen. Maar straks zitten hier 75 mensen uit de regio zonder werk.’’

Inmiddels heeft het tweetal een advocaat om advies gevraagd over de situatie waar zij in zitten. Diezelfde advocaat is op dit moment bezig met een massaclaim tegen regionale netbeheerders Liander, Stedin en Enexis namens particulieren die voor hun woning geen aansluiting of uitbreiding van stroom kunnen krijgen.

Ondertussen zijn de ondernemers met meerdere partijen in gesprek om te kijken naar de mogelijkheden om hun probleem op te lossen, waaronder met de gemeente Ede. ,,Er werd voorgesteld om een gedeelte van het restaurant dicht te doen, maar dat is geen optie. Wij moeten ook de salarissen van onze werknemers betalen.’’

De gemeente Ede geeft in een reactie aan dat, naast de optie van het gebruik van andere energiebronnen, de enige mogelijkheid dan is dat het restaurant een deel van de zaak sluit. ,,Voor het restaurant is dit geen reële optie. Volgens ons is deze optie tijdens het gesprek niet als aanbevolen oplossing geadviseerd, maar is dit genoemd om de impact van de overschrijding te duiden.’’

De gemeente laat in een reactie weten dat ze met Zeven Continenten in gesprek is en probeert te helpen door ideeën aan te dragen. De woordvoerder geeft aan dat netcongestie een grote prioriteit heeft voor de gemeente, maar hierin slechts een ondersteunende functie kan vervullen door bijvoorbeeld de bouw van nieuwe transformatorhuisjes en bekabeling te faciliteren en te versnellen. ,,Onlangs hebben we als regio een brandbrief gestuurd naar ministers Keijzer en Hermans, waarin we om ingrijpen op dit thema vragen.’’

Individuele ondernemers kunnen ze helpen door advies te geven en het energieloket voor bedrijven in te schakelen. ,,De gemeente is echter geen partij in contracten tussen Liander en ondernemers.’’ Ook geeft de woordvoerder aan dat Liander een strikt regime voor de toewijzing van netcapaciteit hanteert, gebaseerd op het moment van aanvraag. ,,Wie zich als eerste aanmeldt, krijgt als eerste capaciteit toegewezen zodra deze beschikbaar komt. Liander heeft geen wettelijke bevoegdheid om anders te prioriteren.’’

Ondervindt u ook gevolgen door het volle stroomnet? Dan komt Bureau Spotlight graag in contact. Dit kan door te mailen naar [email protected].