“Foodvalley is vertrouwen op blauwe ogen”

We treffen elkaar in DownTown Veenendaal, de voormalige Pniëlkerk die is omgetoverd tot grand-café. In de ‘huiskamer van Veenendaal’ nemen we plaats achter een lange tafel. In het huiskamercafé staan zat meubels. Pottjewijd steekt het dan ook niet onder stoelen of banken: de situatie is gewoon slecht. “In tegenstelling tot veel collega’s ben ik een stuk kritischer. We kunnen onze rol als volksvertegenwoordiger niet goed pakken op de manier hoe het samenwerkingsverband nu is georganiseerd.”

“De raad kan niet goed ingrijpen omdat het een collegeregeling is. Raadsleden laten van zich horen via een debat en komen met zienswijzen, maar voor de rest hebben we niets. Als raad hebben wij het recht om vragen te stellen en amendementen en moties in te dienen, maar dat heeft in de gemeenschappelijke regeling Foodvalley geen formeel effect want het college mag dat negeren. Alleen het geven van een zienswijze staat op papier. Op deze manier kunnen we niet bijsturen. Bestuurders zeggen dan: ‘Jullie moeten ons vertrouwen’. Terwijl we wél de middelen hebben als het om gemeentepolitiek gaat. Foodvalley is vertrouwen op de blauwe ogen van bestuurders en dat vertrouwen neemt af.”

Dat raadsleden op afstand staan, heeft volgens Pottjewijd vooral te maken dat veel achter gesloten deuren plaatsvindt. “Het dagelijks bestuur vergadert niet in openbaarheid en de verslagen zijn niet ook openbaar. Ik snap het wel. Foodvalley is een veilige omgeving voor burgemeesters en wethouders, een gemeenteraad vinden ze maar lastig, maar de democratie moet in de openbaarheid. Zet een camera bij de vergaderingen Regio Foodvalley. Dan is het voor raadsleden en inwoners ook beter te volgen.”

Daarnaast is er een regiocommissie met raadsleden uit iedere gemeente om de afstand tussen raad en regio te verkleinen. Werpt dat zijn vruchten af? “Zoals het nu op papier staat niet. Die commissieleden zijn meer ambassadeurs om raadsleden te enthousiasmeren, ze hebben niets te zeggen. Ze informeren raadsleden en zeggen dat ze het gevoel van de raad bij het college neerleggen, maar dat is subjectief. Het is een gevoel en geen uitspraak die vaststaat. Daarnaast hebben commissieleden een eigen mening over Foodvalley. Ze zijn politiek gekleurd, waardoor ze niet mij of een ander willekeurig raadslid vertegenwoordigen.”

We bestellen een kop koffie. Het Veenendaalse raadslid slaat het aanbod voor melk en suiker over. Hij drinkt zijn koffie graag zwart. Wat hem betreft is dat ook waar de regio weer naartoe moet: naar de basis. “Als colleges samen willen werken op bepaalde onderdelen, vooral hun eigen portefeuilles, dan kan dat ook zonder een ondersteunend regiokantoor. Dat kantoor kost meer dan een miljoen, maar ik zie de toegevoegde waarde niet. Samenwerken heeft voordelen, dat staat buiten kijf, maar samenwerken kan prima met roulerende ambtenaren tussen gemeenten onderling. Vroeger belden de wethouders elkaar en namen ze een ambtenaar mee. Waarom de moeilijke weg kiezen als het makkelijker kan?”

Regio Foodvalley is inmiddels geen zwart bakkie meer. De regio ziet eruit als een latte macchiato maar smaakt volgens Pottjewijd niet beter. “De regio is behoorlijk uitgedijd en er wordt op strategisch niveau samengewerkt. Als het aan mij ligt, werken we alleen samen op programma’s die ook lokaal zijn ingericht en je regionaal moet afstemmen. Dan heb ik het over mobiliteit en duurzaamheid. Exotische thema’s zoals eiwittransitie en bloedluisonderzoek horen daar niet bij. Blijf bestuurlijk bij je leest en bestuur de gemeente goed in afstemming met aangrenzende gemeenten. Je moet niet innovatief bezig willen zijn op terreinen waar commerciële partijen beter in zijn.”

Op basis van het rapport gaan gemeenteraden en colleges in gesprek om te kijken waar de regio naartoe moet. Pottjewijd zal ook daar pleiten voor een milde variant en wil duidelijkheid over wat de huidige samenwerking oplevert voor Veenendaal. “Samenwerken is geven en nemen, maar als je alleen bijdraagt en er niks voor terug krijgt dan mag Veenendaal zich best afvragen: willen we dit nog? De regio moet echt een meerwaarde hebben voor de inwoners van Veenendaal. Waar ik bang voor ben, is dat het een bestuurdersfeestje wordt. Het is een hele eer dat je binnenkomt bij grote bedrijven en delegaties vanuit de hele wereld ontvangt namens Foodvalley, maar als Veenendaal er niet beter van wordt, dan moeten we het niet doen. Dan is het schone schijn.” 

De samenwerking bestaat al zo’n acht jaar. Een exit lijkt niet voor de hand te liggen. Wat als de huidige regeling toch standhoudt? “Als de raad in meerderheid besluit dat dit de juiste vorm is dan ga ik er niet voorliggen. Ik wil dat er een inhoudelijke discussie in het gemeentehuis plaatsvindt en dat we als raad een betere stem krijgen. Dat zou een goed begin zijn. Ik verwacht geen grote veranderingen. Regio Foodvalley is organisch gegroeid. Met hetzelfde ritme is een ommekeer mogelijk.”