Martijn* (53) verblijft op straat sinds de sluiting van de nachtopvang op één april. Door de lange wachtlijsten kan hij geen huis vinden. “Ik moet het leven weer van de straat oppakken.” Via het Leger des Heils heeft hij begeleiding gehad bij het afkicken van zijn drugsverslaving. Nu gaat Martijn elke ochtend om 05:00 naar zijn werk in de bouw. “In de avond zoek ik een plek op waar ik kan slapen. Soms is dat in het bos, maar ik zoek ook weleens een parkeergarage op. Ik ben constant op mijn hoede en ben weleens wakker geworden zonder kleding of spullen, omdat ze gestolen waren.” Martijn voelt zich in de steek gelaten. “Ik kan eventueel wel terecht bij de maatschappelijke opvang, maar dat voelt voor mij als een stap terug. Daarom kom ik niet uit de vicieuze cirkel waar ik nu in zit.”
In onze artikelen kunnen we lang niet alles vertellen. Persoonlijke ervaringen, extra achtergrondinformatie, onze keuzes en frustraties. In onze nieuwsbrief is daar wél ruimte voor! Regelmatig vragen we daarin ook om jouw hulp. Want wie weet er beter wat er in de regio speelt dan de inwoners zelf? Meld je aan voor de nieuwsbrief!
Sober en onveilig
5900 euro per plek per maand, zoveel kost de nachtopvang in Bennekom van afgelopen winter. De opvang was open van december 2022 tot april 2023. De kosten zijn minder dan de ton per plek per jaar van vorig jaar, maar nog steeds veel duurder dan andere maatschappelijke voorzieningen voor dak- en thuislozen. De hoge kosten komen onder andere door de huur van de tent en de inzet van het personeel. De maatschappelijke opvang kost ongeveer tussen de 2000 en 3500 per plek per jaar. De conclusie van de evaluatie is dat de opvang van afgelopen winter te sober was en dat het onveilig was voor de buitenslapers door onder andere overlast, gebrek aan privacy en beveiliging.
Uit de evaluatie blijkt ook dat de omwonenden zich onveilig hebben gevoeld. Slecht slapen, continu aanstaan en een andere route naar huis nemen. Ze hebben het als een grote mentale last ervaren. Toch zijn er niet veel incidenten gemeld volgens wijkagent Sander Veldhuizen, hij geeft aan dat het goed is verlopen.
Naast dat de opvang te sober was, wil de raad dat de opvang nu eindelijk een keer goed geregeld wordt. Raadslid SGP Bert van Roekel is initiatiefnemer van de motie voor een permanente nachtopvang en hij heeft elf andere partijen de motie laten ondertekenen. De raad verwijst met hun motie naar het bestuursakkoord, hierin staat geschreven dat niemand op straat hoeft te slapen en dat er actief gezocht wordt naar een oplossing voor de nachtopvang. Op één juni wordt de motie besproken in de oordeelsvormende raadsvergadering. Raadslid van D66 Stephan Nijenhuis in de raad: “De Raad vraagt al jaren om een oplossing en de reactie van de wethouder is wijzen naar de samenleving en de raad?”
Niet eens een douche
Nu de winteropvang is gesloten kunnen sommige buitenslapers (tijdelijk) in een hotel terecht, anderen zijn doorverwezen naar de maatschappelijke opvang. Maar er is ook een groep die op straat is terechtgekomen. Arent Veldhuizen, veldwerker bij het Leger des Heils, loopt soms uren in het bos op zoek naar de buitenslapers. “Maar we hebben ze eigenlijk niet zoveel te bieden, niet eens een douche, dat maakt het wel moeilijk.” Toch blijft hij vasthoudend, omdat hij gelooft dat het eerste contact heel belangrijk is voor het opbouwen van een vertrouwensband. De situatie van de buitenslapers kan soms medisch zorgwekkend zijn, vertelt Arent veldhuizen: “Ik heb laatst iemand van de straat gehaald met een vergevorderde tumor.”
Arent is verontwaardigd dat er nog steeds geen oplossing is voor de buitenslapers: “We hebben nu geen zicht op hoe het met de mensen gaat. Ze tonen verward gedrag en dit zorgt onder andere voor problemen in wijken. Buren gaan klagen en de politie wordt gebeld, niemand heeft hier baat bij. Als er een dagopvang en permanente nachtopvang is, kunnen we weer contact met ze maken, een kopje koffie met ze drinken, een boterham eten, in rust met elkaar nadenken over welke stappen ze kunnen ondernemen.”
Wijkagent Sander Veldhuizen komt soms schrijnende situaties tegen op straat: “ Soms laten we iemand liggen, als ze niemand kwaad doen. Als we ze aanspreken of wegsturen krijgen we vaak de wedervraag: “Waar moet ik dan heen?” We moeten ze formeel doorverwijzen naar de gemeente of het Leger des Heils. Maar eigenlijk kunnen wij ze niets bieden. We zien veel wanhoop bij de mensen op straat.” In het verleden zijn er weleens situaties geweest waarbij buitenslapers expres iets gingen vernielen, zodat ze een nachtje in de cel kunnen doorbrengen. “Dat is gewoon hartstikke triest en een roep om hulp natuurlijk.” vertelt Sander.
Overlevingsstand
“Laatst kreeg ik te horen dat ik maar werk moet zoeken, zodat ik een huis kan huren. Mensen weten niet wat voor redenen er allemaal kunnen zijn waardoor je dakloos raakt”, verzucht Martijn. Hij voelt vaak onbegrip. “De daklozen zitten vaak al vanaf het eerste moment in hun leven in een overlevingsstand. Ze vertrouwen hierdoor weinig mensen en wij verwachten van hen dat ze zich aanpassen. We moeten kritisch kijken naar ons aanbod en een plek bieden waar ze uit de alert-stand kunnen komen,” vertelt Arent Veldhuizen.
Op dit moment zijn de buitenslapers afhankelijk van de extra vrijwillige inzet van een aantal hulpverleners, en dat kan soms gaan om leven en dood. Soms komt Arent voor moeilijke keuzes te staan: “Ik heb weleens in een situatie gezeten waarin ik zelf daklozen in huis heb genomen. Deze man lag ziek buiten op straat in de regen. Ik kon het niet over mijn hart verkrijgen om hem daar te laten liggen. Achteraf heeft hij mij verteld dat ik zijn leven heb gered, daar schrok ik wel van, dat het zo nauw komt soms.” Samen met politieke partijen wil ook Veldhuizen dat de opvang voor het einde van het jaar goed geregeld is: “Locatie is het allerbelangrijkst.”
*Martijn is niet zijn echte naam. De echte naam is bekend bij de redactie.
Bureau Spotlight nam afgelopen winter een kijkje bij de opvang: een koude tent die fungeerde als opvang, allesbehalve ideaal. “Maar beter iets dan niets” is de reactie van de gemeente Ede. Hoe het komt dat er nog steeds geen structurele oplossing is? Dat is “de schuld van de samenleving”, volgens verantwoordelijk wethouder Leon Meijer. Hij refereert onder andere naar hoe moeilijk het is om een geschikte locatie te vinden: “Buurtbewoners komen in opstand zodra ze horen dat er een nachtopvang in hun buurt komt”, legt Meijer uit.