Wantrouwen in de overheid: vrijwilligers bieden uitkomst bij geldzorgen

Piet Meivogel is coördinator bij Stichting Leergeld, een hulporganisatie die gezinnen met kinderen ondersteunt die niet voldoende inkomen hebben met laptops, fietsen en sportactiviteiten. In een café in het centrum van Veenendaal komt hij samen met mede vrijwilligers, waarmee hij sinds de oprichting in juli inmiddels zestien gezinnen ondersteunt. Als voormalig schooldirecteur draagt Meivogel graag bij aan kansengelijkheid in de klas: “Ik wil dat kinderen zorgeloos naar school kunnen en daarbuiten ook met activiteiten kunnen meedoen.” Voorheen heeft hij kinderen weleens zonder winterschoenen naar school zien komen: “Kinderen die plastic zakken rondom hun sandaaltjes dragen: dan breekt je hart.”

Naast Stichting Leergeld zetten nog minstens 63 andere informele hulporganisaties in Ede en Veenendaal zich in voor armoedebestrijding. Waarschijnlijk zijn dit er nog veel meer, maar een volledig beeld ontbreekt. Informele hulpverlening is alle zorg die niet vanuit een beroep wordt verleend en waar geen loon tegenover staat, zoals stichtingen, voedselbanken en burgerinitiatieven. Bureau Spotlight stuurde 64 informele hulporganisaties in Ede en Veenendaal een vragenlijst toe, waar achttien organisaties op reageerden. Al deze organisaties geven aan dat het aantal hulpvragen het afgelopen jaar gelijk is gebleven of is toegenomen. Daarnaast leunen ze vrijwel allemaal op de inzet van vrijwilligers, soms zijn er wel meer dan honderd vrijwilligers bij een organisatie aangesloten. En enkele organisaties staan ruim zevenhonderd gezinnen bij. Van alle organisaties die aan de vragenlijst deelnamen, ontvangt 47,1 procent subsidie van een overheidsinstelling. De overige organisaties zijn voornamelijk afhankelijk van donaties van betrokken inwoners. Dit is met name van toepassing op kerken, die verreweg het beste in de regio zijn vertegenwoordigd, namelijk 46,7 procent.

Ook Meivogel ziet dat een heleboel organisaties, stichtingen en initiatieven in de regio actief zijn. “Ook al heeft de gemeente Veenendaal allerlei inkomensregelingen, toch is de Veenendaalpas niet altijd toereikend”, ziet Meivogel. De Veenendaalpas is een pas met tegoeden voor inwoners met een laag inkomen. “Niet iedereen wil of kan de pas aanvragen of weet van het bestaan af. En soms is het krediet van de pas simpelweg ‘op’. Dan komen inwoners bij ons terecht”, legt Meivogel uit. “Zo kun je via de pas eens in de vijf jaar een schoollaptop vervangen, maar die kan tussentijds stuk gaan.” Stichting Leergeld steunt bijvoorbeeld een gezin dat tussen wal en schip valt. “Ze verdienen net te veel om in aanmerking te komen voor inkomensregelingen van de gemeente, maar hebben toch moeite om de eindjes aan elkaar te knopen.”

Inwoners van Ede en Veenendaal die niet genoeg inkomen hebben om rond te komen, kunnen bij de gemeente terecht voor (financiële) steun. Deze gemeenten hebben samen 26 inkomensregelingen waarvoor in 2023 € 13 miljoen beschikbaar is gesteld. Maar dat inwoners met geldzorgen niet altijd bij de overheid aankloppen, laat ook onderzoek van I&O Research zien, dat 1 november is gepubliceerd. Schaamte en het niet weten waar terecht te kunnen voor steun spelen een rol bij het vragen om hulp. Daarnaast vormen wantrouwen en angst om geld weer terug te moeten betalen een grote drempel om hulp bij de overheid te zoeken. Dit laatste is toegenomen vanwege het Toeslagenschandaal. 

Willem Leeflang (54) ontvangt WIA, een arbeidsongeschiktheidsuitkering, en maakt liever geen gebruik van inkomensregelingen: “Misschien heb ik er wel recht op, maar de bewijslast is heel hoog. Daarmee krijg ik het gevoel dat de gemeente mij wantrouwt. Is het dan wel de moeite waard?” Daarbij wil hij niet afhankelijk zijn van allerlei regelingen: “Die kunnen ook zo maar weer worden afgeschaft.” Zodoende is hij gewend geraakt om tevreden te zijn met weinig: “Ik kom niets tekort, want ik heb een dak boven mijn hoofd, iedere dag iets te eten en kan het net allemaal rooien”, besluit hij.