Het is een bewolkte donderdagmiddag als Jan Schipper even tijd vrijmaakt voor een gesprek. Het onderwerp: drugscriminaliteit in ‘zijn’ wijk. Een gebied dat volgens de wijkagent de pech heeft dat het nogal geschikt is voor drugscriminelen. “Op industrieterreinen vind je ruimte voor productie en vervoerders om het te verspreiden. Het lijkt een eenvoudig doelwit.”
Economische crises én de huidige coronacrisis maken het plaatje compleet. “Het zijn barre tijden en dan gaan mensen sneller in zee met criminelen. In goede tijden denken mensen langer na en vragen ze meer door”, legt Schipper uit. Hij begrijpt daarom wel hoe mensen in de criminaliteit verzeild raken. “Als jij je laatste centen in je bedrijf gestopt hebt en door een crisis loopt alles mis… Dan klinkt je pand verhuren en snel geld verdienen aanlokkelijk. Ik keur het niet goed, maar snap wel hoe mensen hierin verzeild raken.”
|
|
Nietsontziende criminelen
Maar het blijft een groot risico. Schipper: “Je móet direct nee zeggen. Als je één keer ja zegt, hebben ze je in de tang.” Dat terwijl de gevolgen van drugsproductie niet te overzien zijn. “Het zijn nietsontziende criminelen. Het gaat ze simpelweg om geld en daarbij zijn ze niet bang wapens te trekken.” Daarvoor schakelen criminelen steeds vaker jonge jongens in. “Criminelen bieden ze een paar duizend euro voor een liquidatie. Je wordt tegenwoordig voor een paar duizend euro omgelegd. Dat zien we nu vooral in de Randstad, maar wacht maar totdat ook hier gebeurt.”
De verbazing van Jan Schipper over hoe gemakkelijk dat lijkt te gaan, is overduidelijk. Dat drugsproductie zo enorm vluchtig kan zijn, komt daar nog bij. “Soms zitten criminelen ergens maar een of twee weken”, vertelt de wijkagent. “Dan doen ze drie runs van drie dagen en zijn ze weer weg. Alle zooi laten ze achter.” Het is dan ook niet gek dat het voor de politie soms lijkt alsof ze achter de feiten aan lopen. “Onderzoek duurt snel vier weken of langer en dat zegt nog niet dat je ze kan pakken.”
Naïef
Maar hoe herken je drugsproductie nou? Schipper: “Veel camera’s rond een bedrijfspand, nachtelijke activiteit of als in een gebouw ineens een ander bedrijf zit.” Maar de 24-uurseconomie, waarin de bedrijvigheid de hele dag én nacht doorgaat, maakt het lastig dat te registreren. Dan hebben we het nog niet eens over bewoning op industrieterreinen. “Ik ben er echt een groot tegenstander van, maar hoeveel mensen tegenwoordig op een bedrijventerrein wonen: het zal je verbazen.”
Wie denkt dat bewoners een extra paar ogen kunnen vormen, komt bedrogen uit. “We horen regelmatig van omwonenden: we hadden wel wat gemerkt.” Daarop volgen dan vaak een hoop excuses, is Schippers ervaring. “We willen geen verrader zijn, de buurman heeft het al zo moeilijk. Ga zo maar door.” Hij ziet ook wel dat sommige mensen echt naïef zijn en geen idee hebben. “Maar vaak weten mensen gewoon exact wat er plaatsvindt in de buurt.”
In het onderzoeksdossier Drugs in de regio blijkt dat drugscriminaliteit erg gecompliceerd is. Wat we weten uit gegevens van de gemeente Ede is dat in 2017 en 2018 respectievelijk 13 en 10 hennepkwekerijen en drugspanden aangetroffen werden. Maar hoeveel zeggen deze cijfers? Zowel Marc Janssen van Meld Misdaad Anoniem en Ben Haarman van LTO Noord konder eerder geen concreet antwoord geven op de vraag hoe groot de drugsproblematiek in de gemeente Ede is en wat exact het effect van de huidige aanpak in de gemeente Ede is.
Ook burgemeester Verhulst kon in een interview moeilijk harde uitspraken doen over de stand van zaken in de gemeente Ede en het effect van de gezamenlijke aanpak tegen drugscriminaliteit. Het blijft gissen naar wat zich onder het spreekwoordelijke topje van de ijsberg, bestaande uit de meldingen en signalen van drugsdelicten, bevindt.
Daarom is, zoals burgemeester René Verhulst [LINK] ook benoemde, samenwerking zo belangrijk in de aanpak van drugscriminaliteit. Schipper: “Met Omgevingsdienst de Vallei, de gemeente en de belastingdienst bijvoorbeeld. Als wijkagent bel ik vaak ook even met Liander en/of Vitens om het water- en energieverbruik bij een pand te checken.”
Geen controle
Toch blijft de situatie gecompliceerd. “We hebben de drugscriminaliteit simpelweg niet onder controle”, bekent Schipper. Op de vraag of hij er vertrouwen in heeft dat ze deze criminaliteit ooit onder controle krijgen, antwoordt hij dan ook weifelend. “Misschien ben ik dan te pessimistisch, maar ik denk dat criminelen altijd mazen in de wet vinden. We moeten zelf ook niet naïef zijn en denken: in 2025 is er geen drugsproductie meer. Dat is niet realistisch.”
Ondanks die conclusie is er wel een lichtpuntje. Schipper: “Vroeger waren we tevreden als we iemand oppakten of een productielocatie ontdekten.” Tegenwoordig gaat de opsporing een stap verder. “We buigen ons nu in die situaties over de vraag: waarom kiest een crimineel specifiek dit pand in Ede? Met de antwoorden op die vragen ontrafelen we de haarvaten van het criminele netwerk.”